รายละเอียดโครงการวิจัย
- ชื่อโครงการ (ภาษาไทย) :
- การพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มสมุนไพรจากพืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์
- ชื่อโครงการ (ภาษาอังกฤษ) :
- Herbal food and beverage development from medicinal plants in Nakhon Sawan province
- หน่วยงานเจ้าของโครงการ :
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- ลักษณะโครงการวิจัย :
- โครงการวิจัยเดี่ยว
- ลักษณะย่อยโครงการวิจัย :
- อยู่ภายใต้แผนงานวิจัย/ชุดโครงการวิจัย
- ประเภทโครงการ :
- โครงการวิจัยใหม่
- วันเริ่มต้นโครงการ :
- 19 กุมภาพันธ์ 2559
- วันสิ้นสุดโครงการ :
- 18 กุมภาพันธ์ 2560
- ประเภทของการวิจัย :
- งานวิจัยประยุกต์
- ความสำคัญและที่มาของปัญหา :
- อาหารจัดเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ในการดำรงชีวิตของมนุษย์ส่วนเครื่องดื่มต่างๆ นั้นก็เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน ซึ่งในแต่ละวันมนุษย์ทุกคนต้องมีการบริโภคอาหารและเครื่องดื่มเป็นประจำ ประกอบกับในปัจจุบันนี้ มีอาหารและเครื่องดื่มหลากหลายประเภทให้เลือกบริโภค ซึ่งข้อดีก็คือเป็นทางเลือกที่หลากหลายมากขึ้นในการบริโภค แต่ทว่า อาหารและเครื่องดื่มในปัจจุบันมีการใช้สารเคมีในรูปของสารปรุงแต่งรสชาติ เช่น โซเดียม น้ำตาล ฯลฯ เป็นจำนวนมาก และหากผู้บริโภคมีการบริโภคเป็นประจำก็จะเกิดการสะสมในร่างกาย และส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพพลานามัยของมนุษย์ ทำให้เกิดโรค หรือความผิดปกติต่างๆ ในร่างกาย ด้วยเหตุผลดังกล่าว มนุษย์ในปัจจุบันนี้ จึงเริ่มหันกลับไปสนใจแหล่งวัตถุดิบจากธรรมชาติ ซึ่งได้แก่สมุนไพรนานาชนิดโดยสมุนไพรถูกใช้เป็นแหล่งวัตถุดิบในธรรมชาติที่มีการศึกษาและใช้บริโภคมาช้านานแล้ว เนื่องจากสมุนไพรมีสรรพคุณในการรักษาโรค เสริมสร้าง และบำรุงร่างกาย ดังนั้นสมุนไพรจึงเป็นตัวเลือกที่สำคัญสำหรับใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตเป็นอาหารและเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ จากการสำรวจสมุนไพรที่พบในจังหวัดนครสวรรค์นั้น พบว่า มีความหลากหลายของสมุนไพรหลากหลายชนิด โดยสมุนไพรแต่ละชนิดจะมีสรรพคุณในด้านการรักษาโรค เสริมสร้าง และบำรุงร่างกายแตกต่างกันไป คณะผู้จัดทำ จึงได้เลือกสมุนไพรที่สามารถหาได้ง่ายในท้องถิ่นมาผลิตเป็นอาหารและเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพโดยใช้วิธีการผลิตที่ไม่ยุ่งยากซับซ้อน ซึ่งนอกจากจะทำให้ประชาชนสามารถนำไปผลิตและบริโภคได้ในครัวเรือนแล้ว ประชาชนยังสามารถนำไปประกอบอาชีพได้อีกด้วย
- วัตถุประสงค์ของโครงการ :
- 1. เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากพืชสมุนไพร 2. เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ในการสร้างผลิตภัณฑ์สมุนไพรสู่ชุมชน 3. เพื่อทำให้เกิดชุมชนเข้มแข็งสามารถพึ่งพาตนเองได้ทั้งการผลิตผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มสมุนไพรเพื่อการบริโภคในครัวเรือนภายในชุมชนหรือจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้
- ขอบเขตของโครงการ :
- การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยประยุกต์ที่มีขอบเขตของการวิจัยดังนี้ 1.ประชากรที่ศึกษา คือ พืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 2. พื้นที่เป้าหมาย คือ บ้านเนื้อร้อน อ.หนองข่าหย่าง จังหวัดอุทัยธานี 3. ทำการสืบค้นข้อมูลในด้านฤทธิ์ของพืชสมุนไพรที่มีในจังหวัดนครสวรรค์ เพื่อคัดเลือกพืชสมุนไพรที่น่าสนใจและเหมาะสมต่อการนำมาต่อยอดพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรประเภทต่างๆ 4. ทำการถ่ายทอดองค์ความรู้ที่เหมาะสมต่อการผลิตผลิตภัณฑ์สมุนไพรแก่ประชาชนในกลุ่มอำเภอเป้าหมาย 5. ช่วงเวลาของการวิจัยตั้งแต่เดือน ตุลาคม 2558 – เดือนกันยายน 2559 6.ตัวแปรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ 6.1 พืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 6.2 ฤทธิ์ทางชีวภาพของพืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 6.3 ผลิตภัณฑ์จากพืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 6.4 การถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับพืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 7. พืชสมุนไพร หมายถึง พืชที่ใช้ ทำเป็นเครื่องยา ซึ่งได้มาจากธรรมชาติในจังหวัดนครสวรรค์ และมีสรรพคุณในการรักษาโรคหรืออาการเจ็บป่วยต่างๆ รวมถึงใช้ในการส่งเสริมสุขภาพร่างกายได้ พืชสมุนไพรนอกจากจะใช้เป็นยาแล้ว ยังใช้ประโยชน์เป็นอาหาร ใช้เตรียมเป็นเครื่องดื่ม ใช้เป็นอาหารเสริม เป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอาง ใช้แต่งกลิ่น แต่งสีอาหาร
- ผลที่คาดว่าจะได้รับ :
- 1. ได้ผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากพืชสมุนไพรในจังหวัดนครสวรรค์ 2. สถานศึกษานำองค์ความรู้ไปใช้ประโยชน์สำหรับการจัดการเรียนการสอน 3. เผยแพร่องค์ความรู้ในเวทีวิชาการและวารสารวิจัย 4. บุคคลที่สนใจ สามารถใช้ประโยชน์จากสมุนไพรได้อย่างถูกต้อง 5. สร้างรายได้ให้กับชุมชนที่ได้รับการบริการทางด้านวิชาการจากการทำวิจัย
- วิธีการดำเนินการวิจัย และสถานที่ทำการทดลอง/เก็บข้อมูล :
- การพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากพืชสมุนไพร 1 ประชากรที่ศึกษา - พืชสมุนไพรชนิดต่างๆ ในจังหวัดนครสวรรค์ 2. กลุ่มตัวอย่าง - พืชสมุนไพรทั้งแบบสดและแห้ง ในจังหวัดนครสวรรค์ 3. วิธีการศึกษา ทดสอบการออกฤทธิ์ทางชีวภาพของพืชสมุนไพรบางชนิด - ทำการสกัดสมุนไพรที่ได้ทำการคัดเลือกไว้ด้วยตัวทำละลายน้ำนำมาระเหยตัวทำละลายด้วย เครื่อง evaporator เก็บสารสกัดที่ได้ในขวดสีชา และนำไปเก็บรักษาในตู้เย็นเพื่อรอทดสอบ - นำสารสกัดที่ได้จากพืชสมุนไพรต่างๆและยาปฏิชีวนะ (ตัวควบคุมบวก) มาทำการทดสอบการ ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในทางเดินอาหารด้วยวิธี agar well diffusion บ่มเพาะเชื้อ สังเกตวงใส - นำสารสกัดที่ได้มาทำการทดสอบกิจกรรมในการต่อต้านการเกิดอนุมูลอิสระด้วยวิธีที่เหมาะสม พัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจากพืชสมุนไพร - ผลิตภัณฑ์ชาสมุนไพร นำส่วนของพืชสมุนไพรที่สนใจและให้ฤทธิ์ทางชีวภาพที่เหมาะสม เช่น เปลือก ใบ เป็นต้น นำชิ้นส่วนดังกล่าวมาทำความสะอาดนำมาตัดเป็นชิ้นเล็กๆขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร จากนั้นนำไปอบที่อุณหภูมิและเวลาที่เหมาะสม จากนั้นนำไปบดด้วยขนาดแรงที่เหมาะสมทำการบรรจุใส่ถุง นำไปทดสอบการยอมรับทางประสาทสัมผัสเป็นคะแนนสำหรับชาแต่ละชนิด - ผลิตภัณฑ์แยมผลไม้ผสมสมุนไพร นำผลไม้ที่เลือกไว้มาทำการหั่นหรือปั่นแบบหยาบๆ ผสมเพคติน น้ำตาลทรายในอัตราส่วนที่เหมาะสมคนให้เข้ากัน จากนั้นเติมน้ำและตั้งไฟอ่อนๆ คนตลอดเวลา ใส่ส่วนประกอบอื่นๆเช่น เกลือ และใส่ผงสมุนไพรที่คัดเลือกไว้ เคี่ยวจนน้ำแห้งและเนื้อแยมหนืด นำไปทดสอบการยอมรับทางประสาทสัมผัสเป็นคะแนนสำหรับแยมแต่ละชนิด
- คำอธิบายโครงการวิจัย (อย่างย่อ) :
- เป็นงานวิจัยที่พัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อสร้างรายได้แก่ชุมชนที่ทีมวิจัยออกให้บริการวิชาการในด้านการพัฒนาเครื่องดื่มและอาหารจากสมุนไพร
- รายชื่อนักวิจัยในโครงการ :
-
ลำดับที่ รายชื่อ ประเภทนักวิจัย บทบาทหน้าที่ สัดส่วน 1 นายติยะภรณ์ เหลืองพิพัฒน์ นักวิจัยภายในมหาวิทยาลัย หัวหน้าโครงการวิจัย 60% 2 นายธีระยุทธ เตียนธนา นักวิจัยภายในมหาวิทยาลัย ผู้ร่วมวิจัย 10% 3 นายเรณู อยู่เจริญ นักวิจัยภายในมหาวิทยาลัย ผู้ร่วมวิจัย 10% 4 นายพันธ์ระวี หมวดศรี นักวิจัยภายในมหาวิทยาลัย ผู้ร่วมวิจัย 10% 5 นางสาวเพชรัชน์ อ้นโต นักวิจัยภายในมหาวิทยาลัย ผู้ร่วมวิจัย 10%
สถาบันวิจัยและพัฒนา
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ ศูนย์การศึกษาย่านมัทรี398/1 หมู่ 3 ตำบลย่านมัทรี อำเภอพยุหะคีรี
จังหวัดนครสวรรค์ 60130
